İLİM VE VATAN ADAMI OLMAK Durali Doğan Zeytindağı'nı yıllar sonra zevkle ve ibretle bir daha okudum. Zeytindağı, Kudüs'te bir tepenin adı. Gazeteci Falih Rıfkı Atay, bu kitabında, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünün hazin hikayesini anlatmış. Türk milletinin Arap çöllerinde geçirdiği felaket yılları. Mehmetçik'in Yemen'de, Aden'de, Kanal'da, Gazze'de  nasıl kırıldığını duru Türkçesiyle ne de güzel özetlemiş. I. Dünya Savaşı başladığında Falih Rıfkı Atay yedek subay olarak orduya alınır ve Cemal Paşa’nın Karargâhına tayin olur. Cemal Paşa ile ilk ilişkileri de burada gelişir. O zaman hakim fikir şuydu: Türk milleti kendi başına devlet yapamaz! Osmanlı, Arap topraklarını alarak oraları bir bakıma imar ediyor, Arap şeyhleri arasındaki kanlı savaşları durduruyor, şeyhleri uzlaştırıp sükûneti sağlıyor ve onlara belirli imtiyazlar veriyordu.  Bir bakıma Osmanlı onlar için bir kurtuluş gibiydi. Buna rağmen Osmanlı'nın güçsüz duruma düşmesini fırsat bilip,  Araplar hemen İngilizlerle, Fransızlarla anlaşmışlar ve Osmanlı'yı arkadan vurmuşlardır. Halep’ten, Aden’e kadar süren o koca memlekette bir Arap meselesi yoktu.  Arap meselesi denen şey Türk düşmanlığı hissiydi Suriye, Filistin ve Hicaz'da; -Türk müsünüz? Sorusunun birçok defalar cevabı: -Estağfurullah! idi. Kimse Türkleri sevmiyordu. Osmanlı, bu kıtaları ne sömürgeleştirmiş, ne vatanlaştırmıştı. Osmanlı İmparatorluğu bölgelerinde ücretsiz tarla ve sokak bekçisi idi. Cemal Paşa artık orduyu kumanda edemiyor. Mütareke yakındır. Artık harbe neden girdiğimiz tartışılmaya başlanmış. Hazine tamtakır, para yok. ...Ve Sakarya... Sakarya'ya yaklaşıyoruz. Bir millet olarak kalmak için harbetmek ve muzaffer olmak lâzımdır. Tam o zaman da maliye durmuştur. İlim, ihtisas ve tecrübe, Mustafa Kemal'e hükmünü söylüyor: -Hazinede para kalmamıştır, bulunma ihtimali de yoktur. İlim, ihtisas, tecrübe... Büyük kelimeler, büyük ve korkunç! Verdiği karar da şu: - Türk milleti istiklâlini ödeyemez! Mustafa Kemal'in kararı: -Vatan ve istiklali idi. Ve en iyi kanunu o buldu: -"Milletin nesi var, nesi yoksa yüzde kırkı vatan savunması için karşılanacak." Sakarya, Dumlupınar, İzmir ve Lozan... hepsi böyle ödedik. Mustafa Kemal, Büyük Harb'e girerken harbin karşısında idi: Kafa ve sanat adamı olduğu için! Ama aynı Mustafa Kemal, Kurtuluş Harbi'ni başlattı,  ayrılma fikrinde asla bulunmadı: Vatan adamı olduğu için! Ve Zeytindağı kitabının özü, özeti bu:  İlim ve vatan adamı olmak. 102. yılını kutladığımız Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran da bu akıl ve iradedir: Bugünkü özgürlüğümüzü müspet ilim ve vatan adamı olan Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarına borçluyuz.